Səfurə İbrahimova: Səhnənin işığında gizlənən həyat

Azərbaycan teatrının parlaq ulduzu, Xalq artisti Səfurə Ağabala qızı İbrahimova yalnız səhnədə deyil, həyat yolunda da çox zəngin, mürəkkəb və eyni zamanda ilhamverici bir taleyə sahib idi. 1938-ci il dekabrın 27-də Bakıda doğulan Səfurə xanımın həyatı və sənət yoluna baxarkən, qarşımızda yalnız bir aktrisa yox, həm də güclü, əzmkâr, sözün həqiqi mənasında həyatın sınaqlarına sinə gərmiş bir insan portreti canlanır.

Fortunamag.az bildirir ki, uşaqlıq illəri onun üçün asan olmayıb. Atasının mülk və mağazalarını əlindən alıblar, ailəsi ölkənin ucqar kəndlərinə sürgün edilib. Orada yaşadıqları aclıq, avamlıq və vəhşilik illəri gənc qızın yaddaşına dərin izlər buraxıb. «Günorta çağı ər arvadının ayağını baltalamışdı», — deyə xatırlayır Səfurə xanım. Uşaq yaşlarında belə zülm və haqsızlığa şahid olmaq, ailəsinin çətinliklər içində yaşaması onu erkən yaşda həyatda sərt olmağa məcbur etmişdi. Hətta ana südündən kəsilməsi, qırmızı paltosunu qorumaq uğrunda verdiyi mübarizə – bütün bunlar onun inadkarlığını və müqavimətini göstərir.

Ən böyük arzusu həkim olmaq idi, lakin həyat başqa yol seçdi. Ali məktəbə sənədlərini həkim ixtisası üzrə vermişdi, amma imtahanlarda uğursuzluq onu başqa istiqamətə yönəltdi. Bacısının ərindən kömək istəməsi, kitabxanada gizlicə oxuduğu ədəbiyyat, rəfiqəsinin onu aktyorluq kursuna aparması – bütün bunlar Səfurənin sənətlə, teatrla tanışlığının başlanğıcı oldu. Adil İsgəndərovun kursunda oxuyarkən ilk dəfə səhnəyə çıxmaq tapşırığı onun üçün asan deyildi: uşaqlıq travması səbəbindən “it hürməsinə” qarşı təbii qorxusu var idi. Lakin müəllimin nümunəsi və söhbətləri onun ürəyində sənətə sevgi və inam yarada bildi.

Teatrda Səfurə xanım üçün çətin dövr başlamışdı. Akademik Milli Dram Teatrının nəhənglər arasında öz yerini tutmaq, xüsusən də Hökümə Qurbanova kimi “primalar”la işləmək asan deyildi. Hökümə xanımın tiran xarakteri, diktəsi teatrda hər kəsə bəlli idi. O, həm sərt, həm də paxıl idi; gənclərə yaxınlıq göstərməkdən çəkinir, rol bölgüsündə özünü üstün tuturdu. Səfurə İbrahimova isə o dövrdə gənc, tək və təcrübəsiz idi. Teatrda yaşlı aktrisaların ona qarşı münasibəti bəzən çətin, bəzən isə dəstəkləyici olmuşdu — məsələn, Fatma Qədri onun arxasında dayanır, Nəcibə Məlikova isə böyük jestlə rolunu ona verirdi.

Hökümə Qurbanova ilə münasibətləri isə teatrın ən çox danışılan mövzularından biri idi. Səfurə xanım xatırlayırdı ki, “Ana ürəyi” tamaşasında onun ifa etdiyi qız rolunu canlandırarkən Hökümə xanımın sərtliyi, hətta qışqırığı qarşısında səhnədə rolun tələblərini yerinə yetirməyə çalışırdı. Hökümə xanımın həm dramaturqlar, həm də rejissorlarla münasibətlərində çətinlikləri vardı. O, istədiyi rolları ala bilmirdi, öz mövqeyini qorumağa çalışırdı, lakin yaşının artıq həmin obrazlara uyğun olmaması təkidlə dəyişilmirdi.

Səfurə İbrahimova isə bu mürəkkəb mühitdə öz yerini tapmaq, təbii ifası ilə seçilmək üçün çox çalışdı. Rejissor Mehdi Məmmədovun “İblis” faciəsində Rəna rolunu yüksək səviyyədə oynayaraq Azərbaycan SSR dövlət mükafatına layiq görüldü. O, yalnız səhnədə deyil, həm də həyatda mübarizədən əl çəkmədi. Atasının əvvəlki ailəsindən olan ögey bacısı ilə münasibətlər, anasının qarğışları, sənətə qarşı analıq müxalifəti kimi çətinliklər onun ruhunu sındırmadı.

Teatrdakı intriqalar, rəqabətlər, özünü irəli çəkmək uğrunda gedən mübarizələrə baxmayaraq, Səfurə xanım həmişə öz sənətinə sadiq qaldı. O, yalan və makiyaj arxasında gizlənməkdən uzaq, həqiqəti və səmimiyyəti ilə seçilən aktrisa oldu. Səhnənin qaranlığında tək qalmış, lakin işığın altında öz yerini qoruyan bir sənətkar kimi yadda qaldı.

Bütün bu illər ərzində o, yalnız sənətini deyil, həm də həyatın özünü öyrəndi — insan münasibətlərinin mürəkkəbliyini, insanın içindəki işıq və kölgələri, gücü və zəifliyi. Səfurə İbrahimova kimi böyük sənətkarların həyatı bizə göstərir ki, həqiqi sənət yalnız səhnədə deyil, həyatın özü ilə baş verir — mübarizə, sevgi, dözüm və inamla.

Onun səhnədə oynadığı rollar, qazandığı mükafatlar və titullar Azərbaycan teatr tarixində silinməz izlər qoydu. Həm də o, Azərbaycan teatrının ən çətin dövrlərində gənc nəsillərə yol göstərən, onların inkişafına dəstək olan və sənətin əsl mənasını yaşadan böyük şəxsiyyət oldu.

Səfurə İbrahimova artıq səhnədə olmasa da, onun xatirəsi, səhnəyə olan sevgisi və həyatdan öyrəndikləri uzun illər xalqımızın yaddaşında yaşayacaq. O, əsl qəhrəman idi — həm səhnədə, həm də həyatda. Onun həyatı və sənət yolu bizə bir daha xatırladır ki, böyük sənətkar olmaq təkcə istedad deyil, həm də həyatın bütün çətinliklərinə sinə gərmək bacarığıdır.

Fortunamag.az