Rəqəmsal dövrdə insan münasibətlərinin dəyişməsi

XXI əsrin sürətli texnoloji inkişafı insan həyatının hər sahəsinə təsir göstərir. İnformasiya texnologiyaları, sosial media, onlayn platformalar və smartfonlar insanların ünsiyyət və münasibət qurma formalarını tamamilə dəyişib. Rəqəmsal dövr əvvəllər yalnız informasiya ötürmək üçün istifadə edilən vasitələri sosial və emosional münasibətlərin qurulmasında da əsas rol oynayan platformalara çevirmişdir.

Ənənəvi ünsiyyət vasitələrindən fərqli olaraq, rəqəmsal platformalar insanlar arasında fasiləsiz və ani əlaqə yaratmağa imkan verir. E-poçt, messencerlər, sosial şəbəkələr və videozəng xidmətləri insanların coğrafi məsafələrdən asılı olmadan ünsiyyət qurmasını təmin edir. Məsələn, əvvəllər xarici ölkədə yaşayan dost və ya qohumla ünsiyyət həftələr və ya aylarla məhdudlaşırdısa, indi saniyələr içində əlaqə mümkündür.

Sosial media platformaları – Facebook, Instagram, TikTok, Twitter və digər xidmətlər – insanların münasibətlərini yalnız fərdi deyil, həm də ictimai səviyyədə dəyişdirib. İnsanlar artıq xəbərləri, həyat hadisələrini və duyğularını kütləvi şəkildə paylaşır. Bu isə əlaqələrin daha açıq, lakin bəzən səthi və qısamüddətli olmasına səbəb olur. Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, sosial media insanlar arasında emosional yaxınlıq və etibarı həm gücləndirə, həm də zəiflədə bilər.

Rəqəmsal dövrün ən maraqlı tendensiyalarından biri onlayn dostluqların və qlobal əlaqələrin artmasıdır. İnsanlar artıq yalnız yaşadıqları şəhər və ölkə ilə məhdudlaşmır, dünya miqyasında münasibətlər qurur. Onlayn oyunlar, forumlar və sosial qruplar insanların maraq dairələrinə uyğun olaraq yeni dostlar tapmasına imkan yaradır. Bu, mədəniyyətlərarası qarşılıqlı anlaşmanı artırmaqla yanaşı, fərqli perspektivləri öyrənmək üçün də əlverişli şərait yaradır.

Bununla belə, rəqəmsal ünsiyyətin mənfi tərəfləri də mövcuddur. İnsanlar onlayn platformalarda bəzən özlərini daha sərbəst ifadə etsələr də, real həyatda ünsiyyət bacarıqları zəifləyə bilər. Məsələn, üz-üzə dialoq və empatiya tələb edən situasiyalarda bəzi gənclər çətinlik çəkir. Bundan əlavə, sosial mediada “ideal həyat” görüntüləri psixoloji təzyiq yarada, insanların özünü digərləri ilə müqayisə etməsinə və stresin artmasına səbəb ola bilər.

Rəqəmsal texnologiyalar iş həyatını da köklü şəkildə dəyişib. E-poçt və messencerlər vasitəsilə işlə bağlı ünsiyyət fasiləsiz olub, iş və şəxsi həyatın sərhədləri bulanıqlaşıb. Bu, bir tərəfdən işin səmərəliliyini artırır, digər tərəfdən isə şəxsi həyatın stress və gərginliklərlə dolmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, ailə münasibətləri də rəqəmsal vasitələrin təsiri altındadır. Valideynlər və uşaqlar arasında ünsiyyət smartfon və planşet ekranları vasitəsilə qurulmağa başlayıb ki, bu da bəzən ailədaxili bağlılığı zəiflədə bilər.

Rəqəmsal dövrdə insan münasibətləri ilə bağlı etik məsələlər də gündəmə çıxır. Məsələn, şəxsi məlumatların paylaşılması, onlayn zorakılıq, kibertəhlükələr və qızışdırıcı məlumatlar insanların münasibətlərini həm fərdi, həm də sosial səviyyədə təhlükəyə atır. Buna görə də rəqəmsal etik və təhlükəsizlik bilikləri artıq bütün yaş qrupları üçün vacib bacarıqlara çevrilir.

Ekspertlərin fikrincə, rəqəmsal dövrdə insan münasibətləri gələcəkdə daha da texnologiyalaşacaq. Virtual reallıq (VR) və artırılmış reallıq (AR) platformaları insanlar arasında daha real ünsiyyət təcrübəsi yaradacaq. Eyni zamanda, süni intellekt əsaslı sosial platformalar istifadəçilərin duyğularını və davranışlarını analiz edərək daha personalizə edilmiş təcrübələr təqdim edə biləcək. Bu isə münasibətlərin həm keyfiyyətini artıracaq, həm də yeni etik suallar doğuracaq.

Rəqəmsal dövr insan münasibətlərini həm gücləndirir, həm də yeni risklərlə üzləşdirir. Texnologiya sayəsində insanlar dünya miqyasında əlaqə qura bilir, məlumat paylaşır və sosial dəstək alır. Eyni zamanda, rəqəmsal ünsiyyətin emosional və etik təsirləri diqqət tələb edir. Beləliklə, rəqəmsal dövrdə uğurlu və sağlam münasibətlərin qorunması üçün texnologiyanın imkanlarından düzgün istifadə, etik və emosional balansın qorunması vacibdir.

Fortunamag.az