Heç vaxt övladı olmadı: Mikayıl Abdullayevin sənət taleyi

Bu gün Xalq rəssamı Mikayıl Abdullayevin doğum günüdür…

Azərbaycan təsviri sənəti tarixində elə sənətkarlar var ki, onların yaradıcılığı yalnız yaşadıqları dövrü deyil, bütöv bir milli ruhu və estetik düşüncəni təmsil edir. Xalq rəssamı Mikayıl Hüseyn oğlu Abdullayev məhz bu zirvədə dayanan sənətkarlardandır. Onun yaradıcılığı Azərbaycan insanının zəhmətini, qadın gözəlliyini, torpağın rəngini, tariximizin ağrılı və şanlı səhifələrini bənzərsiz bədii dillə əbədiləşdirib.

Fortunamag.az bildirir ki, 1921-ci il dekabrın 19-da Bakıda ziyalı ailəsində dünyaya göz açan Mikayıl Abdullayev erkən yaşlarından sənətə meyl göstərib. O, 1939-cu ildə Əzim Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq Məktəbini, 1949-cu ildə isə V.İ.Surikov adına Moskva Dövlət Rəssamlıq İnstitutunu bitirib, tanınmış rəssam S. Gerasimovun emalatxanasında peşəkar sənət məktəbi keçib. Hələ tələbəlik illərindən yaratdığı əsərlər gənc rəssamın böyük yaradıcılıq potensialından xəbər verirdi. Heç vaxt övladı olmayıb, amma hər kəsə ata qayğısı ilə yanaşardı.

Mikayıl Abdullayevin yaradıcılığının əsas xüsusiyyətlərindən biri daxili həyəcanın, psixoloji dərinliyin və zəngin koloritin vəhdətidir. Onun tablolarında Azərbaycan kəndinin zəhmətkeş insanları, xüsusilə də qadın obrazları aparıcı yer tutur. “Xaçmaz qızları”, “Masallı qızları”, “Çəltik əkən qızlar”, “Astarada çay yığımı”, “Azərbaycan çöllərində” kimi əsərlərdə Azərbaycan qadınının əməksevərliyi, mənəvi zənginliyi və daxili gücü parlaq boyalarla ifadə olunub. Rəssam bu obrazları süni pafosdan uzaq, həyatın öz ritmi və gerçəkliyi ilə təqdim edib.

Onun yaradıcılığında əmək mövzusu xüsusi yer tutur. “Mingəçevir işıqları”, “Səadət quranlar”, “Kürün sahillərində” kimi əsərlərdə qurub-yaradan insanların romantik əmək dastanı yaradılıb. Bu əsərlər təkcə bir dövrün ideoloji sifarişini deyil, insanın yaradıcı gücünü və gələcəyə inamını əks etdirir.

Mikayıl Abdullayev həm də güclü portret ustası idi. O, portretlərində təsvir etdiyi şəxsin yalnız zahiri cizgilərini deyil, daxili dünyasını, düşüncə və mənəvi aləmini açmağı bacarırdı. Nizami, Nəsimi, Füzuli, Molla Pənah Vaqif, Üzeyir Hacıbəyli, Səməd Vurğun, Rəsul Rza və digər görkəmli şəxsiyyətlərin portretləri bu baxımdan Azərbaycan təsviri sənətinin dəyərli nümunələridir.

Rəssamın yaradıcılıq diapazonu olduqca geniş idi. O, dəzgah rəngkarlığı ilə yanaşı, qrafika, kitab illüstrasiyası, teatr dekorasiyası və monumental rəngkarlıq sahələrində də məhsuldar fəaliyyət göstərmişdir. “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Leyli və Məcnun”, “Şamo”, “Gələcək gün” kimi əsərlərə çəkdiyi illüstrasiyalar Azərbaycan kitab qrafikasının klassik nümunələri sayılır. Şərq miniatür ənənələri ilə müasir bədii düşüncəni birləşdirərək özünəməxsus “yeni miniatür üslubu” yaratması onun sənətkarlıq zirvəsini göstərir.

Mikayıl Abdullayevin yaradıcılığında tarixi hadisələr də mühüm yer tutur. 20 Yanvar faciəsinə həsr etdiyi “Nakamların dəfni” əsəri rəssamın vətəndaş mövqeyinin və daxili ağrısının bədii ifadəsidir. O, bu faciəni XX əsrin ən böyük cinayətlərindən biri kimi qiymətləndirərək şəhidlərin xatirəsini rənglərin dili ilə əbədiləşdirmişdir.

Sənətkarın yaradıcılığı yüksək dövlət mükafatları ilə qiymətləndirilmişdir. O, SSRİ Xalq rəssamı adına layiq görülmüş ilk azərbaycanlı rəssam olmuş, Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı, beynəlxalq C.Nehru mükafatı, eləcə də müstəqillik illərində “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir.

2002-ci il avqustun 21-də dünyasını dəyişən Mikayıl Abdullayev zəngin və çoxşaxəli yaradıcılığı ilə Azərbaycan təsviri sənətində silinməz iz qoymuşdur. Onun əsərlərində yaşayan Azərbaycan torpağı, insanı və milli ruh bu gün də tamaşaçıya eyni səmimiyyət və təsir gücü ilə səslənir. Məhz buna görə Mikayıl Abdullayev adı Azərbaycan rəssamlığının əbədi zirvələri sırasında daim yaşayacaq.

Fortunamag.az