Gövhər Qazıyeva: Teatrımızın ilk aktrisası

Gövhər Qazıyeva – teatrımızın ilk aktrisası, səhnəmizin “Göyərçin xanım”ı, 1906-cı ildə ilk dəfə işıq üzü görmüş tamaşada səhnəyə çıxanda tarix yazmağa başlamışdı.

Fortunamag.az bildirir ki, 1887-ci ildə Tiflisdə ziyalı bir ailədə dünyaya gələn Gövhər xanım həm Azərbaycan, həm də rus dillərində dərindən təhsil almış, Nəcib Qızlar İnstitutunu bitirərək bilik və incəsənət dünyasına qədəm qoymuşdu.

1906-cı ildə Azərbaycan truppalarının tamaşalarında fəal iştirak edən Gövhərin ürəyində teatr alovu yanmağa başladı. Səhnəyə ilk çıxışı ilə bu eşqini gerçəkləşdirdi. 1910-cu il oktyabrın 9-da Tiflis zadəgan teatrında Nəcəf bəy Vəzirovun “Müsibəti Fəxrəddin” faciəsindəki ifası böyük uğur qazandı. Oktyabrın 30-da isə Şəmsəddin Saminin “Gaveyi-ahəngər” tamaşasına dəvət aldı və bununla da şöhrəti bütün Qafqazı əhatə etdi.

“Göyərçin xanım” adı tezliklə Tiflisdən Bakıya, qəzet səhifələrindən teatr sevərlərin qəlbinə qədər yayıldı. O, Azərbaycan teatrının ilk qadın “Leyli”lərindən biri oldu və H.Heynenin “Əlmənsur”, Loxmanovun “Napoleonun vəfatı”, N.Kamalın “Qara bəla”, N.Nərimanovun “Nadir şah”, Ə.Haqverdiyevin “Pəri Cadu” və “Bəxtsiz cavan”, Z.Hacıbəyovun “Evliykən subay” əsərlərində əsas rolları ifa edərək səhnəni öz adı ilə işıqlandırdı.

1911-ci ilin mayında Tiflisdə keçirilən benefis gecəsində ilk dəfə Zülfüqar Hacıbəyovun “On bir yaşlı arvad” pyesi nümayiş olundu və Gövhər xanım bu tamaşada da əsas rolu oynadı. Lakin səhnəyə çıxması o dövrün dar düşüncəli insanlarını narahat edirdi; cahillik və qorxu səhnəyə çıxan azərbaycanlı qadına qarşı müxtəlif fitnələr doğururdu.

Hüseyn Ərəblinski, Mirzəağa Əliyev, Hüseynqulu Sarabski kimi teatr korifeyləri ilə birgə çıxış edən Gövhər Qazıyeva, həyatının bir parçası olan səhnəni tərk etməyə məcbur olsa da, sənət ruhu həmişə yaşayırdı. 1912-ci ildə Mirzəağa Əliyevlə evlənərək Bakıya köçdü, lakin nigah səbəbilə səhnədən uzaqlaşdı. Bu evlilikdən İsmayıl adlı bir oğlu dünyaya gəldi.

1913-cü ildə Polşaya gedərək Varşavada tibb məktəbində mamalıq üzrə təhsil aldı, 1915-ci ildə isə peşəsinə qayıdaraq Bakıda fəaliyyət göstərdi. 1930-cu illərin əvvəllərində isə Güney Azərbaycandan bir soydaşımızla ailə quraraq Təbrizə köçdü və sənət alovunu bir müddət dayandırmalı oldu.

1937-ci ildə İrandan Bakıya qonaq gələn Gövhər xanım, keçmiş səhnə yoldaşları tərəfindən böyük hörmətlə qarşılandı. Həmin gün həyatının ən sevincli anlarından biri baş verdi – o, uzun illər həsrətində olduğu oğlu İsmayılı tapdı.

1960-cı ildə Cənubi Azərbaycanda vəfat edən “Göyərçin xanım” Azərbaycan teatr tarixində cəsarət, zəka və sənətkarlıq simvolu olaraq daim xatırlanır. Onun həyat yolu, səhnəyə çıxması, çətinliklərə sinə gərməsi və sənətə sadiqliyi Azərbaycan teatrının ilk ulduzlarından biri kimi əbədiləşib.

Material “İnnovativ Proqress və Ekologiya” Sosial-İqtisadi İnkişafa Dəstək İctimai Birliyinin “İnnovativ proqress və tarix” layihəsi çərçivəsində təqdim olunur.

Fortunamag.az