Dünyanın ən varlı adamlarından Bezos Amazonu necə yaratdı?

 Hələ uşaq yaşında insan təxəyyülündə nəhəng dəyişikliklər yarada biləcək bir fikir yanmağa başladı. Bu fikir sadəcə biznes deyildo. O, bilikləri, arzuları və ehtiyacları insanlara yaxınlaşdırmaq istəyən bir xəyal idi. Bu xəyalın arxasında duran isə Jeff Bezos idi.

Fortunamag.az bildirir ki, 30 yaşında ikən o, uğur haqqında danışılan insanlardan biri sayılırdı: məktəbdə fərqlənib, Prinston universitetini yüksək göstəricilərlə bitirib, Wall Street-də vitse-prezident vəzifəsinə yüksəlib, 6 rəqəmli maaş alan gənc maliyyəçiydi. Hər şey sanki onun xoşbəxt karyerası üçün ideal görünürdü.

Lakin Manhattanın komfortlu ofisindən çıxmağı, bütün təhlükəsizliyi tərk etməyi qərara aldı. İnternet üzərində ən çox satılacaq məhsulların siyahısını hazırladı. Proqram təminatları, CD-lər, amma ən əsası — kitablar. Çünki ən böyük fiziki kitab mağazaları belə minlərlə kitabı saxlaya bilməzdi. Amma virtual mağaza? O, milyonları saxlaya bilərdi.

Bu fikirlə o, ailəsi ilə birlikdə Seattle-a köçdü. Beş gün davam edən yolun hər anında o, noutbukunda biznes planı yazır, potensial investorlarla danışırdı. Motellərdə, yol kənarı kəndirbaz kedilərində qalaraq xəyalını reallığa çevirirdi. Səfər sonunda təxminən bir milyon dollar topladı — bu, gələcək nəhəngin ilk toxumuydu.

1994-cü ilin iyulunda şirkət qeydiyyatdan keçdi. Başlanğıcda ad Cadabra idi, amma bir neçə ay sonra Amazon adı seçildi. Çünki Amazon həm dünyanın ən böyük çayı idi, həm də “A” ilə başladığı üçün o dövrün əlifba sıralı kataloqlarında birinci görünəcəkdi. Bu sadə seçim belə böyük düşüncənin təzahürü idi.

İlk günlər komanda cəmi beş nəfər idi. Sayt quruldu, nəşriyyatlarla razılaşmalar bağlandı, sifarişlər gələndə Bezos günorta qəbul edir, axşam isə kitabları öz əlləri ilə paketləyib göndərirdi. Sonra isə Amazon özünü “dünyanın ən böyük kitab mağazası” kimi təqdim etdi. Sadə görünürdü, amma heç kim bu cür düşündüyünü deməmişdi.

Qiymətlər, rahatlıq, oxucuların rəy yazmaq imkanı insanların qəlbinə təsir etdi və sayt sürətlə yayıldı. İki ay ərzində bütün ABŞ ştatları, hətta dünyanın onlarla ölkəsi Amazon müştərilərinə çevrildi. Birinci il ərzində satışlar on milyonlarla dollara çatdı.

1997-də Amazon birjalarda yerləşdirildi və cəmi 18 dollardan bir aksiya satılaraq yüz milyonlarla kapital topladı. Rəqiblər isə dayanmadı. Barnes & Noble öz platformasını qurdu, hətta məhkəməyə də müraciət etdi. Amma artıq gec idi: Amazon sadəcə mağaza deyildi. O, təcrübə idi, xəyal idi, gələcək idi.

1998-də kitabdan kənara çıxaraq CD-lərə, 1999-da isə oyuncaqlara, oyunlara, ev əşyalarına start verildi. Şirkət təxminən hər şeyin satıla bildiyi bir ekosistemə çevrildi.

Bu inkişafı daha da gücləndirən addımlar arasında “Buy One Click”, pulsuz sürətli çatdırılma, onlayn dərman mağazası ilə əməkdaşlıq, hətta Sotheby’s ilə qiymətli əşyalar auksionu da var idi.

1999-a gələndə Amazon artıq onlayn kitab satışının böyük hissəsini özündə cəmləyirdi. 2005-də isə Amazon Prime təqdim edildi — illik abunə ilə iki gün ərzində istənilən məhsulun çatdırılması. Bir neçə il sonra ABŞ evlərinin demək olar yarısı Prime istifadəçisi idi.

Bu yolun sonunda Bezos dünyanın ən varlı adamlarından birinə çevrildi. Amma bütün bu nəhəng uğurun əsasında hələ də bir fikir dayanırdı:
“İnsanlara asanlıq yaradın. Dünya qısa olsun.”

Bu hekayə bizə göstərir ki, elektron ticarət yalnız bir ölkənin deyil, bütün dünyanın perspektivli sahəsidir. Belə ideyalar yalnız Silikon Vadisində yaranmır. Bəzən daha yaxın coğrafiyalarda, bizim üçün məlum olmayan anlarda yeni bir Amazon da doğula bilir.

Məsələn, Orta Asiyada fəaliyyətə başlamış Sello.uz internet mağazası bunun parlaq nümunəsidir. Öz logistika sistemi, satıcıların sərbəst qiymət siyasəti, rahat mobil tətbiqlər və geniş çeşidlə Sello artıq regionda alış-veriş vərdişini dəyişmək gücünə malik olan marketplace-lərdən biridir. Kim bilir… bəlkə də gələcəkdə biz Sello-nu “mini-Amazon” kimi xatırlayacağıq.

Çünki tarix bir daha sübut edir: Böyük imperiyalar bir fikir ilə doğulur. Bir xəyal ilə inkişaf edir. İnsanlara fayda verdikcə əbədi olur.

Fortunamag.az