Azərbaycanın ilk qadın riyaziyyatçı elmlər doktoru

Elm dünyasında nadir istedadlar olur ki, onların adı yalnız biliklə deyil, həm də ilhamla yad edilir. Tamilla Hilal qızı Nəsirova Azərbaycanda riyaziyyat elminin parlaq simalarından biri, ölkəmizdə ilk qadın riyaziyyat professoru və elmlər doktoru olaraq tarixdə özünəməxsus yer tutub. Onun həyatı və fəaliyyəti həm də gənc alimlərə, tələbələrə və xüsusilə qadınlara elmi yol göstərməsi ilə ölçülür. Bu məqalədə biz Tamilla Nəsirovanın elmi irsini, pedaqoji xidmətini və Azərbaycan elminə verdiyi töhfələri xatırlayaraq, onun həyat yolunun mənasını və dəyərini anlamağa çalışacağıq.

Fortunamag.az bildirir ki, Tamilla Hilal qızı Nəsirova 20 oktyabr 1936-cı ildə Hacıqabul rayonunun Nəvai kəndində doğulub. Uşaqlıq illərini kiçik, sakit bir kənddə keçirib, burada təmkinli və zəhmətsevər bir ruhda böyüyüb. Məktəbi qızıl medalla bitirərək Azərbaycan Dövlət Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub. Universitet illəri onun elmi maraqlarının, xüsusən ehtimal nəzəriyyəsinə olan həvəsinin inkişaf etdiyi dövr olub.

Tamilla Nəsirova 1958-ci ildə universiteti bitirdikdən sonra AMEA-nın Kibernetika İnstitutunda işə başlayıb və aspiranturada Ukrayna EA-nın Riyaziyyat İnstitutunda elmi tədqiqatlarını davam etdirib. Daha sonra Moskva Dövlət Universitetində akademik B.V. Qnedenkonun rəhbərliyi altında çalışıb.

1964-cü ildə Daşkənd Dövlət Universitetində namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib. 1980-ci ildə BDU-nun tətbiqi riyaziyyat kafedrasına dosent seçilmiş, 1994-cü ildə ölkəmizdə ilk qadın riyaziyyat elmləri doktoru olub və “Semimarkov prosesləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Bir il sonra BDU-nun professoru seçilib.

1996-1999-cu illərdə Türkiyənin Karadeniz Teknik Universitetində professor vəzifəsində çalışıb, burada monoqrafiya və dərslik yazıb, bir neçə beynəlxalq məqalə çap etdirib. Tamilla xanım ehtimal nəzəriyyəsi sahəsində mühüm nəticələr əldə edib, mürəkkəb semimarkov dolaşma proseslərinin paylanmalarını araşdırıb və öz elmi məktəbini yaradıb.

Ömrü boyu 100-dən çox elmi məqalə və bir neçə monoqrafiya nəşr edib, 1964-2018-ci illərdə 52 il ərzində Bakı Dövlət Universitetində pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub.

2007-ci ildə “Əməkdar müəllim” fəxri adına layiq görülüb. Adı “Azərbaycanın tanınmış alimləri” və “Riyaziyyatın görkəmli qadınları” ensiklopediyalarına daxil edilib.

Elmi əsərləri Azərbaycanda və xaricdə geniş şəkildə tanınıb, müxtəlif beynəlxalq jurnallarda nəşr olunub. Onun tələbələri hazırda Azərbaycanın və dünyanın müxtəlif universitetlərində fəaliyyət göstərir, onun elmi ideyalarını davam etdirirlər.

Tamilla xanım 12 aprel 2023-cü ildə vəfat edib. Lakin onun adı, elmi irsi və xatirəsi həmişə yaşayacaqdır. Həyatı zəhmət, elmə həsr olunmuşluq və iradə nümunəsidir. O, Azərbaycan elminin qüruru, qadın riyaziyyatçılar üçün örnəkdir.

Onun irsi riyaziyyat və ehtimal nəzəriyyəsi sahəsində yeni tədqiqatlara yol açıb, Azərbaycanın ilk qadın riyaziyyat professoru və elmlər doktoru kimi tarixdə öz izini qoyub.

Material “İnnovativ Proqress və Ekologiya” Sosial-İqtisadi İnkişafa Dəstək İctimai Birliyinin “İnnovativ proqress və tarix” layihəsi çərçivəsində təqdim olunur.

Fortunamag.az